Nội dung có ở: English Indonesia (Indonesian) ไทย (Thai)
Trong số các trụ cột của chuỗi sản xuất trong ngành chăn nuôi gia cầm, môi trường là một yếu tố quan trọng đã có nhiều tiến bộ, nhờ vào cơ sở vật chất được cải thiện, thiết bị hiệu quả hơn, công nghệ cung cấp dữ liệu nhanh chóng và cách quản lý các phương thức khác nhau, từ đó góp phần nâng cao sự thoải mái về nhiệt cho đàn gia cầm.
Gia cầm là loài động vật hằng nhiệt, do đó chúng phụ thuộc vào nhiệt độ môi trường để duy trì thân nhiệt trung bình ở mức 40,6°C.
- Trong những ngày đầu đời, quá trình trao đổi nhiệt chính của gia cầm diễn ra qua dẫn nhiệt, tức là sự truyền nhiệt giữa cơ thể gia cầm và lớp độn chuồng. Để quá trình trao đổi nhiệt này bằng 0, lớp độn chuồng cần có nhiệt độ trung bình khoảng 30–32°C. Vì vậy, việc làm ấm chuồng trước là cực kỳ quan trọng. Cần lưu ý rằng trong giai đoạn đầu đời, hệ thống điều hòa thân nhiệt của gia cầm chưa phát triển hoàn chỉnh.
Nếu gia cầm gặp phải biến động nhiệt độ, hiệu suất sinh trưởng sẽ giảm do trao đổi chất bị ảnh hưởng.
Khi nhiệt độ trong chuồng thấp hơn mức lý tưởng, phần lớn dưỡng chất từ thức ăn – vốn được dùng cho tăng trưởng – sẽ bị chuyển hướng để duy trì thân nhiệt.
Chúng ta cần lưu ý rằng, trung bình, 80% dưỡng chất mà gà con hấp thu được dành cho sự tăng trưởng, 20% còn lại dùng cho quá trình trao đổi chất cơ bản.
- Gà con có tiềm năng tăng trọng rất cao trong những ngày đầu đời, có thể đạt trọng lượng gấp 4,6 lần so với lúc mới nở chỉ sau 7 ngày.
- Do đó, bất kỳ thách thức nào trong giai đoạn này đều ảnh hưởng đến tỷ lệ tăng trọng.
Xét đến các loại máy sưởi chính (lò sưởi và chụp khí gas), trước khi đầu tư vào hệ thống sưởi, cần phân tích tất cả các biến số và đánh giá từng yếu tố, trong đó các yếu tố chính bao gồm:
- Hiệu suất của máy sưởi;
- Tuổi thọ thiết bị;
- Khấu hao;
- Bảo trì;
- Thời gian lao động để vận hành;
- Chi phí nhân công tùy theo loại máy sưởi;
- Chi phí năng lượng;
- An toàn lao động;
- Hỗ trợ kỹ thuật thiết bị;
- Khả năng cung cấp nguyên liệu thô tại địa phương;
- Chi phí nguyên liệu thô trung bình cho mỗi lứa.
Mặt khác, nếu gia cầm phải chịu căng thẳng nhiệt, chúng sẽ uống nhiều nước hơn và ăn ít thức ăn hơn do thân nhiệt tăng, từ đó làm tăng tốc độ chuyển hóa thức ăn, dẫn đến giảm khả năng hấp thụ dưỡng chất.
Ngoài ra, khi ở trong điều kiện nhiệt độ cao, gia cầm sẽ trao đổi nhiệt qua bay hơi – một quá trình tiêu tốn rất nhiều năng lượng cơ thể.
Việc kiểm soát môi trường nuôi gia cầm là vô cùng quan trọng, bởi vì các cơ chế trao đổi nhiệt sinh học của gia cầm không thực sự hiệu quả.
- Bởi vì, gia cầm khi ở trong vùng thoải mái về nhiệt sẽ có khả năng phát huy hiệu quả tiềm năng di truyền, từ đó đạt được kết quả tốt cả về kỹ thuật chăn nuôi và hiệu quả kinh tế cho người nuôi và ngành nông nghiệp.
Nhìn chung, các chuồng nuôi đã có nhiều cải tiến vượt bậc trong các khía cạnh:
- Thông gió;
- Hiệu suất của hệ thống sưởi,
- Độ kín của chuồng;
- Tối ưu hóa kích thước.
Tuy nhiên, chỉ có rất ít trang trại gia cầm đầu tư vào hệ thống cách nhiệt. Về mặt cách nhiệt, chuồng nuôi sẽ ít bị ảnh hưởng bởi nhiệt độ bên ngoài tác động vào bên trong, do đó, nhà kho trở thành một “bình giữ nhiệt”. Nếu đặt vào đó vật có nhiệt độ nóng hoặc lạnh, thì nó sẽ duy trì nhiệt độ ban đầu trong thời gian dài hơn.
Nhờ đó, chuồng nuôi sẽ duy trì tỷ lệ nhiệt độ lý tưởng tốt hơn cho đàn gia cầm, dĩ nhiên, luôn phải quan sát hành vi của đàn, vì đó là “nhiệt kế” chính xác nhất để đánh giá liệu gia cầm có đang ở trong trạng thái thoải mái về nhiệt hay không.
Về mặt độ kín và cách nhiệt, ngoài việc tạo ra môi trường tốt hơn cho đàn gia cầm, chúng còn giúp giảm chi phí sưởi ấm hoặc làm mát, và tăng tuổi thọ thiết bị. Nói cách khác, bất kỳ luồng khí lọt vào ngoài ý muốn hoặc hệ thống cách nhiệt kém đều sẽ làm tăng chi phí sản xuất.
Thực tế, khi nói đến môi trường chăn nuôi, chúng ta cần phân tích tổng thể, bao gồm cấu trúc chuồng, hiệu quả thiết bị, bảo trì, nguyên liệu sử dụng để sưởi ấm và quan trọng nhất là cách vận hành và lập trình hệ thống sao cho phù hợp, nhằm đảm bảo sự thoải mái về nhiệt cho đàn gia cầm.
Cần nhấn mạnh lại một điểm quan trọng: việc có một chuồng nuôi tốt không đảm bảo chắc chắn sẽ đạt được kết quả chăn nuôi tối ưu, nhưng sẽ giúp giảm thiểu đáng kể những thách thức từ môi trường. Khi được vận hành hợp lý, chuồng trại sẽ phát huy tối đa công năng, mang lại hiệu quả rõ rệt cho người nuôi.
- Hiện nay, các tấm cách nhiệt được sử dụng phổ biến trên thị trường với hiệu quả cao, giúp tăng khả năng giữ nhiệt và độ kín của chuồng trại, đồng thời kéo dài tuổi thọ sử dụng so với những chuồng dùng rèm che thông thường.
- Một vật liệu khác có sẵn là bông thủy tinh hoặc bông khoáng, được lắp đặt phía trên trần chuồng, có khả năng giữ ổn định nhiệt độ bên trong, dù là trong điều kiện sưởi ấm hay làm mát.
Trong giai đoạn sưởi, một phần hơi nóng thường bị thất thoát lên phần trần và mái chuồng, gây hao phí năng lượng nếu không có biện pháp cách nhiệt hiệu quả.
- Ngoài ra, vào những giai đoạn nắng nóng trong năm, một lớp đệm không khí sẽ hình thành trong gác mái, và vật liệu cách nhiệt cũng giúp giảm ảnh hưởng của nhiệt độ lên môi trường bên trong chuồng, đặc biệt là vì gác mái là khu vực nóng nhất trong chuồng.
Ngay cả khi cần sưởi ấm, chuồng trại có thiết kế cửa thông gió vẫn cho hiệu quả rất tốt, miễn là biết sử dụng đúng cách và đúng thời điểm– điều không hề đơn giản trong thực tế vận hành.
- Việc đảm bảo luồng khí lưu thông đều và hợp lý trong chuồng không chỉ góp phần duy trì nhiệt độ ổn định, mà còn giúp cải thiện chất lượng lớp độn chuồng, giảm độ ẩm và mùi hôi.
Để đạt được điều đó, cần có sự cân đối hợp lý giữa số lượng cửa gió vào và quạt hút gió ra, áp suất tĩnh phải phù hợp với chiều rộng chuồng, và việc mở cửa gió phải đúng cách — nếu không, có thể ảnh hưởng tiêu cực nghiêm trọng đến hiệu suất của đàn.
Xét trên tất cả những yếu tố đã đề cập, chất lượng của chất độn chuồng cũng đóng vai trò không kém phần quan trọng. Nó liên quan trực tiếp đến sức khỏe của đàn gia cầm, đồng thời ảnh hưởng lớn đến khả năng duy trì nhiệt độ ổn định trong chuồng.
- Lý do khiến chất độn chuồng trở thành yếu tố then chốt là vì nó tác động trực tiếp đến khả năng thông gió tối thiểu trong chuồng.
Chất độn chuồng càng ẩm thì lượng khí amoniac sinh ra càng nhiều – đây là loại khí gây hại nghiêm trọng cho sức khỏe của gia cầm. Để loại bỏ amoniac, cần tăng cường thông gió, dẫn đến thất thoát nhiệt nhiều hơn. Vì vậy, việc sưởi ấm cho chuồng trong điều kiện như vậy sẽ trở nên khó khăn hơn.
Đó cũng là lý do tại sao việc xử lý chất độn chuồng trong khoảng thời gian giữa các lứa nuôi là vô cùng quan trọng. Chất độn khô, sạch và đạt chất lượng không chỉ giúp hạn chế mầm bệnh, mà còn giảm lượng khí amoniac phát sinh.
Hiệu quả của việc quản lý chất độn còn phụ thuộc vào số ngày nghỉ giữa các lứa nuôi.
Từ những điều trên có thể thấy, mùa đông khắc nghiệt kết hợp với nền chuồng ẩm ướt là thách thức lớn trong việc giữ ổn định nhiệt độ và chất lượng không khí.
- Gà con đặc biệt nhạy cảm với sự thay đổi nhiệt độ lớn trong ngày, nếu buổi chiều nhiệt độ lên tới 33°C nhưng ban đêm giảm xuống 28°C, thậm chí 24°C hoặc thấp hơn, sẽ dẫn đến suy giảm tăng trưởng nghiêm trọng, thậm chí gây chết hàng loạt.
Tuy nhiên, trong những trường hợp cực đoan: nhiệt độ bên ngoài quá thấp và nồng độ amoniac trong chuồng cao – nếu buộc phải lựa chọn giữa việc giữ ấm và đảm bảo chất lượng không khí, hãy ưu tiên chất lượng không khí.
- Trong nhiều trường hợp, giữ được chất lượng không khí tốt với nhiệt độ hơi thấp còn an toàn hơn so với việc duy trì nhiệt độ lý tưởng nhưng để chuồng bị ẩm ướt và nồng độ amoniac cao.
- Amoniac là nguyên nhân gây tổn hại nghiêm trọng đến sức khỏe và hiệu suất sinh trưởng của đàn.
Tùy vào liều lượng và thời gian tiếp xúc với khí amoniac, gia cầm có thể mù vĩnh viễn. Tuy nhiên, trước khi dẫn đến mù lòa, amoniac đã gây ra nhiều vấn đề nghiêm trọng khác, chẳng hạn như:
- Suy giảm miễn dịch;
- Giảm lượng nước và thức ăn tiêu thụ;
- Gây ra các vấn đề về hô hấp;
- Làm quá tải năng lượng của cơ thể;
- Giảm tăng trọng và,
- Hiệu quả chuyển hóa thức ăn kém hơn.
Một điểm đáng lưu ý khác là bệnh viêm túi khí (aerosaculitis) đang ngày càng trở thành thách thức lớn hơn. Càng tiếp xúc lâu dài với môi trường nuôi kém, nguy cơ mắc bệnh này càng gia tăng.
Hiện nay, nhiều công nghệ và mô hình chuồng trại hiện đại liên tục ra đời, giúp kiểm soát môi trường nuôi gà thịt một cách hiệu quả hơn.
Tuy nhiên, các công nghệ và cơ sở vật chất hiện đại nhất cũng không thể đảm bảo kết quả chăn nuôi tốt nếu thiếu các yếu tố sau:
- Quản lý chặt chẽ, hiệu quả;
- Phân tích và hiểu đúng dữ liệu cũng như tình hình thực tế;
- Cam kết và kiến thức là những yếu tố thúc đẩy việc áp dụng hiệu quả các phương pháp và công nghệ mới này.
Để khai thác tối đa những lợi ích mà chúng mang lại, từ đó tối ưu hoá sản xuất một cách bền vững và giảm chi phí chăn nuôi.