Nội dung có ở: English Indonesia (Indonesian) Melayu (Malay) ไทย (Thai) Philipino
Vệ sinh, khử trùng trong nhà nuôi hở và chăn nuôi gà thịt khi mùa mưa đến
TỔNG QUAN
Chào bà con chăn nuôi gia cầm, mùa mưa đã đến gần!
Tại Zimbabwe và hầu hết các quốc gia khu vực Hạ Sahara có khí hậu tương tự, nhiều hộ chăn nuôi gia cầm quy mô nhỏ gặp không ít khó khăn trong mùa mưa, đặc biệt là trong việc quản lý hiệu quả các lứa gà thịt khi độ ẩm không khí tăng cao – điều kiện lý tưởng cho các loại vi khuẩn gây bệnh phát triển. Tốc độ tăng trưởng chậm và hiện tượng còi cọc dường như trở thành vấn đề phổ biến trong mùa này đối với không chỉ các hộ chăn nuôi nhỏ mà còn cả một số trang trại quy mô lớn.
“Tại sao gà của tôi không lớn?”
- Đối với cộng đồng chăn nuôi gia cầm tại Zimbabwe, thực trạng này còn dẫn tới quan niệm phổ biến trong giới chăn nuôi nhỏ lẻ rằng các nhà cung cấp con giống và thức ăn chăn nuôi chỉ chú trọng vào sản lượng để đáp ứng nhu cầu dịp Giáng sinh, mà bỏ quên yếu tố chất lượng.
- Song song với đó, có một yếu tố then chốt nhưng lại thường xuyên bị bỏ qua – độ ẩm!
Tuy nhiên, vào thời điểm cuối năm, kế hoạch nhập gà gần như luôn trùng với thời điểm bắt đầu mùa mưa. Đây cũng là giai đoạn mà hầu hết người nuôi cố gắng tối ưu lợi nhuận, đẩy nhanh tiến độ nuôi để kịp cung ứng gà cho thị trường dịp Giáng sinh bằng cách tăng số lượng lứa nuôi cùng lúc.
Hệ quả tất yếu là người nuôi buộc phải rút ngắn hoặc lược bỏ các công đoạn quan trọng như vệ sinh, khử trùng và giảm thời gian “nghỉ ngơi” cho chuồng trại. Từ đó, các vấn đề về dịch bệnh và chất lượng đàn gà bắt đầu phát sinh – những yếu tố tưởng chừng nhỏ nhưng lại bị bỏ quên.
- Xu hướng chăn nuôi gặp khó khăn trong mùa mưa đã khiến một số nông hộ tại Zimbabwe lựa chọn phương án tạm dừng sản xuất, do lo ngại những thách thức lặp đi lặp lại mỗi năm như tỷ lệ chết cao, tốc độ tăng trưởng chậm và tình trạng gà còi cọc.
- Tuy nhiên, giải pháp này không phải là hướng đi hiệu quả vì làm giảm đáng kể doanh thu hàng năm của người chăn nuôi.
Chính vì vậy, việc nhận diện và tập trung vào yếu tố này là điều hết sức quan trọng để đảm bảo thành công cho cả vụ chăn nuôi trong mùa mưa.Hiểu rõ căn nguyên của vấn đề mà các hộ chăn nuôi gà thịt gặp phải trong mùa mưa chính là bước đầu tiên để tìm ra giải pháp bền vững. Giải pháp đó sẽ giúp người nuôi duy trì sản xuất quanh năm, hạn chế phải nghỉ vụ và giảm thiểu rủi ro.
- Một chu kỳ sản xuất gà thịt thực chất bắt đầu từ cách người nuôi kết thúc lứa gà trước đó.
- Thành công của lứa tiếp theo phụ thuộc rất lớn vào việc xử lý vệ sinh và làm sạch chuồng trại sau mỗi lứa nuôi.
- Tại Zimbabwe, các hộ chăn nuôi nhỏ và các trang trại thương mại lớn thường xây dựng kế hoạch sản xuất gà thịt theo chu kỳ 9 tuần, trong điều kiện lý tưởng.
Chu Kỳ Sản Xuất Gà Thịt 9 Tuần
Để hoạt động chăn nuôi gà thịt đạt lợi nhuận cao, người nuôi cần nghiêm túc tuân thủ quy trình sản xuất tiêu chuẩn theo từng chu kỳ, đồng thời áp dụng các biện pháp kỹ thuật tốt nhất nhằm tối ưu hóa doanh thu hàng năm. Hình minh họa dưới đây mô tả chi tiết số chu kỳ sản xuất gà thịt mà một hộ chăn nuôi tại Zimbabwe có thể thực hiện trong một năm, dựa trên mô hình chu kỳ 9 tuần.
Chu kỳ sản xuất gà thịt mỗi năm (chu kỳ 9 tuần)
Khi người chăn nuôi bỏ qua một lứa nuôi, điều này sẽ tác động tiêu cực đến tổng doanh thu hàng năm. Do đó, việc tìm ra giải pháp giúp người nuôi vượt qua khó khăn để duy trì hiệu quả sản xuất trong giai đoạn này là vô cùng cần thiết.
Phần lớn các trang trại quy mô nhỏ hiện nay vẫn sử dụng hệ thống nhà nuôi hở, để duy trì tính cạnh tranh quanh năm, người chăn nuôi cần đầu tư nhiều hơn vào việc tuân thủ các thực hành chăn nuôi tốt (GAP).
Phần lớn các hộ chăn nuôi nhỏ sử dụng hệ thống nhà hở với hai loại nền phổ biến là sàn đất hoặc sàn bê tông, trong đó sàn đất chiếm tỷ lệ chủ yếu.
- Như đã đề cập, công đoạn vệ sinh và khử trùng đóng vai trò then chốt trong chu kỳ sản xuất gà thịt.
- Đây là bước khởi đầu, quyết định chất lượng và hiệu quả của lứa nuôi tiếp theo. Vì vậy, cần thực hiện nghiêm túc và triệt để.
- Một nguyên tắc quan trọng là sau khi vệ sinh, khu vực nuôi không được để lại bất kỳ dấu vết nào của lứa gà trước đó.
- Ngoài ra, việc xử lý phân thải phải được thực hiện cẩn trọng để tránh nguy cơ tái nhiễm khuẩn do tác động của gió cuốn từ các bãi phân cũ về khu vực chuồng trại.
Hướng Dẫn Chung Về Vệ Sinh và Khử Trùng Sàn Bê Tông và Sàn Đất Trong Hệ Thống Nhà Nuôi Gà Thịt Hở
Việc vệ sinh và khử trùng sàn đất và sàn bê tông có quy trình thực hiện khác nhau. Vì vậy, điều quan trọng là phải áp dụng đúng quy trình phù hợp với loại nền chuồng hiện có để đạt hiệu quả tốt nhất cho lứa nuôi kế tiếp. Dưới đây là các bước hướng dẫn chi tiết giúp người nuôi vệ sinh và khử trùng chuồng trại một cách hiệu quả, hạn chế tối đa những thách thức phát sinh khi bước vào mùa mưa – thời điểm độ ẩm tăng cao, tạo điều kiện thuận lợi cho mầm bệnh phát triển.
Giai Đoạn 1: Vệ Sinh Khô
A. Việc dọn dẹp phân chuồng cần được tiến hành ngay trong ngày xuất bán lứa gà cuối cùng. Mục tiêu là hoàn thành công đoạn này trong vòng 2 ngày.
B. Phân thải nên được di dời đến khu vực cách xa chuồng nuôi ít nhất 500 mét. Đối với các hộ chăn nuôi nhỏ có diện tích hạn chế cần ưu tiên chọn vị trí ở phía khuất gió hoặc tiến hành ủ phân để làm phân bón hữu cơ, hạn chế nguy cơ phát tán mầm bệnh ngược trở lại khu vực chuồng trại. Đối với các hộ chăn nuôi nhỏ có diện tích hạn chế cần ưu tiên chọn vị trí ở phía khuất gió hoặc tiến hành ủ phân để làm phân bón hữu cơ, hạn chế nguy cơ phát tán mầm bệnh ngược trở lại khu vực chuồng trại. Một số hộ nông dân tận dụng lớp lót chuồng làm thức ăn cho gia súc hoặc bán lại cho các trang trại chăn nuôi bò. Đối với những nông hộ tận dụng phân gà để làm thức ăn cho gia súc, có thể tham khảo các hướng dẫn chung dưới đây:
-
- Phân gà nên được đảo trộn và phơi khô ngay trong chuồng trong vòng hai ngày, bắt đầu từ ngày cuối cùng xuất bán đàn gà.
- Đến ngày thứ ba, phân cần được đóng bao và vận chuyển ra khỏi chuồng, cất giữ ở khu vực râm mát, sạch sẽ, cách xa khu vực chăn nuôi, chờ thu gom vào ngày hôm sau.
- Việc tổng vệ sinh chuồng trại nên bắt đầu vào ngày thứ 4.
- Tuân thủ chặt chẽ các mốc thời gian này là yếu tố then chốt để đảm bảo đủ thời gian nghỉ chuồng trước khi tiến hành lứa nuôi tiếp theo.
C. Mái che, cột trụ và hàng rào cần được quét dọn kỹ lưỡng, loại bỏ bụi bẩn và mạng nhện.
D. Công đoạn cạo sạch và quét dọn nền chuồng phải được thực hiện triệt để trước khi tiến hành rửa ướt, nhằm dễ dàng loại bỏ phần lót chuồng còn bám dính và tránh làm cho lớp chất thải dính chặt hơn khi tiếp xúc với nước.
Nền đất
- Lớp đất mặt cần được cạo bỏ hoàn toàn.
- Toàn bộ rác thải, tàn dư phải được quét sạch, không để sót lại dấu vết phân gà.
Nền bê tông
- Toàn bộ rác thải trên nền cần được quét sạch, đảm bảo không còn dấu vết phân gà.
E. Mọi công việc sửa chữa, bảo trì chuồng trại cũng nên được thực hiện đúng thời điểm trong giai đoạn vệ sinh khô.
Giai đoạn 2 – Vệ sinh ướt
F. Nước sạch nên được sử dụng để rửa trôi các vết phân còn sót lại và bụi bẩn trong toàn bộ khu chuồng, bao gồm cả mái che (khu vực thường bị nông dân bỏ quên hoặc xem nhẹ).
G. Cột trụ, tường, mái nhà và lưới thép cần được cọ rửa kỹ lưỡng với nước sạch trước.
H. Toàn bộ thiết bị như máng ăn, bình nước và rèm che cũng phải được tháo dỡ, vệ sinh sạch sẽ bằng nước sạch trước khi tiếp tục các bước tiếp theo.
Giai đoạn 3 – Vệ sinh hóa chất (Tẩy rửa và khử trùng)
I. Khi các bước vệ sinh trước đó đã được thực hiện đầy đủ, mới tiến hành vệ sinh hóa chất và sau đó là khử trùng.
J. Thiết bị chăn nuôi, rèm che, cột trụ, tường, mái và lưới thép cần được cọ rửa lần thứ hai bằng chất tẩy rửa chuyên dụng, đảm bảo thời gian tiếp xúc theo khuyến cáo trước khi rửa lại thật sạch bằng nước.
K. Trước khi phun khử trùng, khu chuồng phải được để khô hoàn toàn nhằm tránh việc lượng nước dư thừa làm loãng nồng độ dung dịch, làm giảm hiệu quả diệt khuẩn. (Lưu ý: chất khử trùng chỉ nên sử dụng sau khi đã vệ sinh kỹ bằng chất tẩy rửa).
L. Pha dung dịch khử trùng đúng tỷ lệ, tuân thủ hướng dẫn pha loãng của nhà sản xuất.
M. Khử trùng toàn bộ khu chuồng.
N. Đối với nền đất, nên sử dụng hỗn hợp chất khử trùng pha với dầu diesel để tưới đẫm nền chuồng, tuân thủ hướng dẫn sử dụng và liều lượng từ nhà sản xuất (diesel giúp tạo nhũ tương, liên kết với chất khử trùng, giúp dung dịch ngấm đều vào đất và duy trì thời gian tiếp xúc cần thiết để đạt hiệu quả diệt khuẩn tối ưu).
- Sau lần khử trùng đầu tiên, một lớp đất mặt mới nên được bổ sung vào nền chuồng.
- Lớp đất mặt mới này cũng cần được phun dung dịch khử trùng để tiêu diệt mầm bệnh triệt để.
- Đối với tường và mái, nên ưu tiên sử dụng các loại chất khử trùng không gây ăn mòn để bảo vệ kết cấu chuồng trại.
O. Đối với nền bê tông, tiến hành phun dung dịch khử trùng lên mái, tường và nền chuồng, tuân thủ đúng hướng dẫn sử dụng và liều lượng từ nhà sản xuất.
P. Dù là nền đất hay nền bê tông, cần đảm bảo thời gian tiếp xúc đủ lâu để tiêu diệt hoàn toàn vi khuẩn và virus gây bệnh.
Nông dân cần tuân thủ chặt chẽ các hướng dẫn của nhà sản xuất về tỷ lệ pha loãng và quy trình sử dụng chất tẩy rửa, chất khử trùng để đạt hiệu quả cao nhất.
Sau khi quá trình khử trùng hoàn tất:
Q. Cần để chuồng nghỉ tối thiểu 14-21 ngày trước khi tiếp tục nuôi lứa mới.
R. Nên áp dụng khử trùng hai lần, lần đầu tiên thực hiện trong vòng 3-7 ngày kể từ ngày thu dọn cuối cùng, lần thứ hai (khử trùng nhẹ) nên tiến hành ít nhất 7 ngày trước khi thả giống.
Tóm tắt các bước vệ sinh và khử trùng quan trọng cho hai loại nền chuồng
NỀN ĐẤT
- Tháo dỡ và vệ sinh toàn bộ thiết bị, sửa chữa và bảo trì chuồng trại.
- Thu gom và xử lý phân chuồng.
- Quét bụi, loại bỏ mạng nhện, cào vét lớp đất mặt, làm sạch phân thừa.
- Vệ sinh bằng nước sạch.
- Cọ rửa tường, lưới thép, cột trụ bằng chất tẩy rửa, sau đó rửa lại bằng nước sạch.
- Tưới đẫm dung dịch khử trùng lên nền.
- Bổ sung lớp đất mặt mới.
- Khử trùng lớp đất mặt mới.
- Để chuồng nghỉ.
CONCRETE FLOORS
- Tháo dỡ và vệ sinh toàn bộ thiết bị, sửa chữa và bảo trì chuồng trại.
- Thu gom và xử lý phân chuồng.
- Quét bụi, loại bỏ mạng nhện, quét và cạo sạch phân còn sót trên nền.
- Vệ sinh bằng nước sạch.
- Cọ rửa nền, tường, lưới thép, cột trụ bằng chất tẩy rửa, sau đó rửa lại bằng nước sạch.
- Phun dung dịch khử trùng lên mái, tường, nền chuồng.
- Để chuồng nghỉ.
KẾT LUẬN
- Có nhiều yếu tố ảnh hưởng đến tốc độ tăng trưởng chậm, còi cọc và tỷ lệ tử vong cao trong chăn nuôi gà thịt. Tuy nhiên, bài viết này tập trung vào tầm quan trọng của vệ sinh và khử trùng, cũng như những hệ lụy khi cắt xén quy trình này, đặc biệt trong bối cảnh chăn nuôi gà thịt tại Zimbabwe khi độ ẩm tăng cao.
- Độ ẩm và nhiệt độ ấm là điều kiện lý tưởng cho sự phát triển và nhân lên của vi khuẩn trong chuồng trại. Nếu không kiểm soát tốt, điều này sẽ ảnh hưởng tiêu cực đến năng suất chăn nuôi.
- Dù vệ sinh và khử trùng không thể tiêu diệt hoàn toàn tất cả vi sinh vật có hại, nhưng quy trình này sẽ giúp giảm đáng kể mật độ mầm bệnh, tạo điều kiện để đàn gà mới phát triển khỏe mạnh ngay từ những ngày đầu tiên.
- Việc kiểm tra định kỳ tiêu chuẩn vệ sinh bằng que thử vi sinh là cần thiết. Tuy nhiên, chi phí thực hiện cao khiến nhiều hộ chăn nuôi nhỏ lẻ gặp khó khăn. Do đó, cách tốt nhất là tối ưu hóa quy trình vệ sinh và khử trùng một cách chính xác và triệt để.
Lưu ý: Đây là những hướng dẫn chung. Tôi chia sẻ dựa trên kinh nghiệm thực tế trong ngành chăn nuôi gia cầm tại Zimbabwe, với mong muốn hỗ trợ các hộ chăn nuôi quy mô nhỏ. Tôi luôn khuyến khích bà con nông dân nên tham khảo thêm ý kiến từ các chuyên gia kỹ thuật gia cầm tại địa phương, bởi mỗi trang trại sẽ có điều kiện khác nhau và cần giải pháp phù hợp riêng.
Chúc bà con chăn nuôi gà thịt hiệu quả!
