Antioksidan dalam pemakanan ayam penelur

• Kebanyakan sintesis lipid dalam ayam berlaku dalam tisu hati. Oleh kerana lipogenesis berlaku hampir sepenuhnya di hati, ayam lebih terdedah kepada gangguan metabolik seperti lipidosis hepatik (Bertechini, 2012).

Penambahan minyak atau lemak ke dalam makanan sebagai sumber asid lemak bukan tepu adalah penting untuk mendapatkan pemakanan dan pengeluaran yang mencukupi daripada ayam (Nogueira et al., 2014).

Dalam tempoh sebelum bermulanya pengeluaran telur, ayam dara mengurangkan pengambilan makanan disebabkan oleh tekanan pengeluaran metabolik. Fakta ini mencadangkan keperluan untuk meningkatkan tahap tenaga dalam diet supaya ayam dapat mengumpul simpanan untuk pengeluaran.

• Tekanan mempengaruhi fisiologi ayam pada semua peringkat pembiakan, menghasilkan tindak balas pengoksidaan metabolik yang, pada tahap tinggi, merosakkan prestasi dan meningkatkan kecenderungan kepada penyakit, kerana tekanan oksidatif mengubah fungsi sistem imun (Souza, 2022).

Satu peringatan penting yang biasa kepada bukan ruminan adalah bahawa profil asid lemak dalam diet secara langsung mempengaruhi profil lipid yang disimpan dalam kedua-dua karkas dan telur.

• Telur dianggap sebagai salah satu makanan yang paling lengkap kerana, selain menjadi makanan semula jadi dan sumber protein yang rendah kos, ia juga mengandungi lemak, vitamin, mineral dan rendah kalori.
• Ia adalah simpanan nutrien yang penting, bermanfaat kepada kesihatan dan pencegahan penyakit, bertindak dalam aktiviti antibakteria, antivirus dan dalam modulasi sistem imun (Amaral et al., 2016)

Disebabkan oleh komposisinya yang kaya dengan asid lemak penting, telur terdedah kepada pengoksidaan lipid sebaik sahaja ia dihasilkan.

• Menurut Amensour et al. (2010), walaupun proses pengoksidaan tidak dianggap sebagai halangan, apabila bahan yang kaya dengan asid lemak tak tepu ditambah dalam diet, dan seterusnya menghasilkan telur yang diperkaya dengan asid rantai panjang ini, terdapat kemungkinan peningkatan kerentanan terhadap kemerosotan oksidatif, yang boleh menjejaskan kualiti telur dan menghasilkan sebatian toksik.
• Pengoksidaan adalah mekanisme yang boleh berlaku dalam tisu tumbuhan dan haiwan serta dalam hasil sampingan yang diperoleh daripadanya, seperti lemak dan minyak.

Pemangkin seperti cahaya, haba, radikal bebas, ion logam dan pigmen mencetuskan proses kompleks yang dipanggil pengoksidaan lipid apabila terdapat oksigen (Laguerre et al., 2007).

Pengoksidaan lipid semasa pemprosesan dan penyimpanan makanan adalah sangat penting. Apabila lipid politaktepu teroksida, ia membentuk hidroperoksida, yang terdedah kepada pengoksidaan lanjut atau penguraian menjadi produk tindak balas sekunder seperti aldehid rantai pendek, keton, dan sebatian beroksigen lain yang boleh memberi kesan negatif terhadap kualiti keseluruhan makanan, termasuk aroma, rasa, nilai pemakanan, dan penghasilan sebatian toksik (Vercellotti et al., 1992).

• Pendedahan kepada cahaya, keadaan penyimpanan, pemprosesan, masa, dan suhu telur boleh menyebabkan kerosakan oksidatif.

Penggunaan sebatian antioksidan yang terdapat dalam diet atau sebatian sintetik merupakan salah satu mekanisme pertahanan terhadap radikal bebas yang boleh digunakan dalam industri makanan, kosmetik, dan minuman, serta dalam bidang perubatan. Malah, ubat-ubatan itu sendiri sering meningkatkan penghasilan radikal bebas secara intraselular (Doroshow, 1983; Halliwell et al., 1995; Weijl et al., 1997).

• Pasaran masa kini ingin memastikan kebolehpercayaan produk yang dihasilkan oleh rantaian pengeluaran makanan dari haiwan melalui pensijilan dan peraturan antarabangsa yang turut mengambil kira kebajikan haiwan sebagai dasar tanggungjawab terhadap kualiti dan keselamatan makanan.

Sebatian yang terdapat dalam sel tumbuhan, seperti likopena, xantin, beta-karotena, lutein, kriptoxantin, zeaxantin, dan astaxantin, yang merupakan prekursor vitamin A, juga berfungsi sebagai antioksidan. Sebatian ini dapat mengoksidakan radikal oksigen, yang penting untuk meneutralkan molekul berbahaya tersebut (Valduga, 2009).

Sehubungan dengan itu, terdapat kemajuan dalam penyelidikan yang bertujuan untuk memasukkan produk alternatif yang berdaya maju ke dalam diet ayam penelur, seperti ekstrak tumbuhan (Fukayama et al., 2005) dan vitamin yang telah terbukti mempunyai kesan antimikrob dan antioksidan serta meningkatkan prestasi haiwan dan tindak balas imun (Brugalli, 2003).

• Mineral seperti selenium, kuprum, zink, mangan, dan besi, serta vitamin seperti C, E, dan A, karotenoid seperti beta-karotena, likopena, dan lutein, serta tanin seperti katekin, adalah penting dalam peranan mereka untuk mempertahankan daripada pengoksidaan (Halliwell & Gutteridge, 1999).
• Sebatian yang terdapat dalam sel tumbuhan, seperti likopena, xantin, beta-karotena, lutein, kriptoxantin, zeaxantin, dan astaxantin, yang merupakan prekursor vitamin A, juga berfungsi sebagai antioksidan. Sebatian ini dapat mengoksidakan radikal oksigen, yang penting untuk meneutralkan molekul berbahaya tersebut (Valduga, 2009).

Bahan fenolik adalah produk metabolisme sekunder tumbuhan dan boleh didapati dalam tisu tumbuhan, sama ada bebas atau terikat kepada gula dan protein. Bahan-bahan ini mempunyai sifat antioksidan kerana ia bertindak sebagai agen pengoksidaan-pengurangan, yang menyumbang kepada peneutralan radikal bebas dalam badan (Silva, 2010).

Dengan matlamat meningkatkan prestasi ayam dan kualiti telur melalui kehadiran aktiviti antioksidan, banyak kajian telah dijalankan mengenai kemasukan sebatian tumbuhan dalam makanan ayam penelur.

• Radwan et al. (2008) mendapati bahawa kemasukan oregano, rosemary, thyme atau safron dapat meningkatkan prestasi produktif ayam, membantu kestabilan oksidatif telur dan mengurangkan pengoksidaan lipid kuning telur semasa penyimpanan.
• Özeku et al. (2011) melaporkan peningkatan ketara dalam ketinggian albumen dan nilai unit Haugh dalam telur daripada ayam yang diberi campuran minyak pati oregano, laurel, sage, myrtle, adas, dan sitrus.
• Zhao et al. (2011) membuat kesimpulan bahawa penambahan serbuk halia ke dalam makanan ayam meningkatkan jumlah telur yang dihasilkan dan kestabilan lipid dalam makanan serta telur semasa penyimpanan.
• Freitas et al. (2013) mendapati bahawa penambahan antioksidan sintetik atau ekstrak etanolik mangga meningkatkan kualiti albumen dan kestabilan lipid telur.
• Papadoupoulou et al. (2017) memerhatikan bahawa kemasukan polifenol yang terdapat dalam buah zaitun melalui air minuman ayam penelur membantu mengurangkan kerosakan yang disebabkan oleh tekanan oksidatif.
  

Penambahan polifenol teh (600 mg/kg) sebahagiannya mengurangkan kesan buruk, yang ditunjukkan melalui peningkatan aktiviti enzim antioksidan, peningkatan ekspresi gen berkaitan antioksidan dalam ayam penelur, serta peningkatan asid amino bebas dalam kuning telur, menurut kajian oleh Zhou et al. (2021).

• Sebatian lain, seperti minyak biji buah markisa yang kaya dengan tokofenol, fitosterol, karotenoid, dan sebatian fenolik, serta diketahui melindungi badan daripada tindakan oksidan, telah dikaji keberkesanan tindakan antioksidannya (Da Silva & Jorge, 2017).
• Ekstrak tumbuhan dan minyak pati telah lama digunakan dalam perubatan manusia dan, lebih baru-baru ini, dimanfaatkan dalam pengeluaran haiwan.

Penggunaan bahan tambahan makanan berasaskan fitogenik atau herba telah mendapat perhatian lebih sebagai alternatif kepada antibiotik tradisional, probiotik, dan prebiotik. Ini sudah pasti akan menjadi alternatif yang sihat untuk pengeluaran ayam berkualiti pada masa hadapan.